Goed doen in Amerika

Als expatvrouw in Amerika moest ik er natuurlijk een keer aan geloven: vrijwilligerswerk. Sinds kort zet ik me daarom elke week een aantal uur in voor een lokale organisatie hier in Charlotte. Het zou een zinvolle besteding van mijn dag zijn, zo hoopte ik. Moeilijk was het niet om vrijwilligerswerk te vinden, want goed doen voor een ander zit Amerikanen in het bloed. Hoe komt het toch dat Amerikanen zo vrijgevig zijn en in hun (schaarse) vrije tijd vaak vrijwilligerswerk doen? En hoe doet Nederland het eigenlijk op het gebied van geven en vrijwilligerswerk in vergelijking met Amerika?

Food drives en Toys for Tods

Het hele jaar door geven Amerikanen geld aan talloze goede doelen en zetten ze zich in als vrijwilliger voor non-profit organisaties, maar in de weken voor kerst gaan ze helemaal los. Met allerhande donaties, food drives en toy drives zoals Toys for Tods, worden geld, voedsel en speelgoed ingezameld voor de minder bedeelden. Voor Amerikanen is het heel vanzelfsprekend om een ander te helpen. Dit kan zijn vanuit de kerk, via school of zelfs vanuit het werk. Zo worden kinderen al vanaf de jonge leeftijd betrokken bij acties voor goede doelen. Op de school van mijn kinderen wordt meerdere keren per jaar een event georganiseerd om geld en speelgoed op te halen voor de Sandbox, een organisatie die families van ernstig zieke kinderen ondersteund. Veel bedrijven organiseren jaarlijks een dag waarop alle werknemers vrijwilligerswerk doen bij een lokale organisatie. Het kan dan ook niet anders: Amerika is het ultieme liefdadigheidsland van de wereld. Toch?

World Giving Index

Het antwoord op deze vraag komt van de World Giving Index. Deze index vergelijkt de liefdadigheid van zo’n 140 landen in de wereld door te kijken naar het aantal mensen dat donaties geeft, dat tijd besteed aan vrijwilligerswerk en dat onbekenden helpt. Wat blijkt, Amerika scoort op alle drie deze punten vrij hoog en komt uit op een vijfde plek in de index. Ook Nederland scoort goed op het gebied van liefdadigheid en komt met de tiende plek dicht in de buurt van Amerika. Maar niet op elk punt wordt even hoog gescoord. Zoals het geven van geld: waar in Amerika de verzoeken om donaties je om de oren vliegen, ben ik dat vanuit Nederland veel minder gewend. Het verbaasde me dan ook dat Nederland hoger scoort als het gaat om doneren (7^e versus 13^e plek). Op het gebied van vrijwilligerswerk scoren zowel Amerika (7^e plek) als Nederland (15^e plek) vrij hoog op de ranglijst. Een punt waar Nederlanders wel degelijk een stuk lager op scoren dan Amerikanen is het helpen van onbekenden. Dat Nederlandse kokosnoten wat betreft het omgaan met onbekenden nog veel kunnen leren van de Amerikaanse perziken, schreef ik eerder in Hello Stranger! Praatjes maken in Amerika. Het is dan ook niet verrassend dat Amerikanen op dit gebied veel hoger scoren dan Nederlanders (7^de versus 65^e plek).

Participatiesamenleving

Hoewel Amerika en Nederland het allebei goed doen in de World Giving Index, heb ik toch het idee dat vrijwilligerswerk, doneren en onbekenden helpen meer iets is van Amerikanen dan van Nederlanders. Want je vrijwillig inzetten om het leven van je naasten en de wereld om je heen een beetje beter te maken, is iets wat diep in de kernwaarden van de Amerikanen zit. De meest voor de hand liggende verklaring hiervoor zit in het feit dat Amerikanen gewend zijn om hun eigen boontjes te doppen. De overheid bestaat hier niet om het leven makkelijker te maken. Integendeel, Amerikanen willen het liefst dat de overheid zich vooral niet teveel met hun leven bemoeit. In feite gewoon een participatiesamenleving, maar dan van onderop ontstaan in plaats van door de politiek van bovenaf opgelegd.

Benjamin Franklin

Toch gelooft een groot deel van de Amerikanen dat het goed doen in positieve zin ‘bedacht’ is door de overheid, en wel door oud-president Benjamin Franklin, volgens velen de founding father van het vrijwilligerswerk genoemd. Maar vrijwilligerswerk, of goed doen voor een ander, bestond natuurlijk al lang voordat Europese immigranten het met zich meenamen op hun reis naar de Nieuwe Wereld. Zij moesten ook wel, in een ruig land waar nog nauwelijks voorzieningen waren. Alle nieuwkomers waren afhankelijk van de gemeenschap om hen heen. Benjamin Franklin is dus niet de uitvinder van het vrijwilligerswerk in Amerika, maar hij was wel de founding father die geloofde in ‘common good’, waarbij individuen en de overheid samen komen om de maatschappij beter te maken en iedere individu kan profiteren van de publieke goederen en diensten ongeacht herkomst of rang.

Tegenstrijdig

Dit samen komen van overheid en individu lijkt nou niet echt te slagen. Het lijkt eerder andersom: Amerika kan haast niet zonder al die donaties en honderdduizenden vrijwilligers, juist omdat de overheid hier minder voor zijn burgers zorgt dan wij gewend zijn in onze verzorgingsstaat. Wellicht is dat iets waar Nederlanders ook aan gaan moeten wennen. Tijdens zijn eerste Troonrede in 2013 kondigde Koning Willem-Alexander het einde van de verzorgingsstaat in Nederland aan. ‘Mensen willen in deze tijd hun eigen keuzes maken, hun eigen leven inrichten en voor elkaar kunnen zorgen’, aldus de Koning. Werk aan de winkel dus voor de Nederlanders, want met een terugtrekkende overheid wordt het beroep op burgers om anderen te helpen alleen maar groter.

Zinvol

Ondertussen kijk ik terug op mijn eerste maanden als vrijwilliger en realiseer ik me iets belangrijks. Mijn motivatie om dit werk te gaan doen was eigenlijk enigszins egocentrisch. Ik zocht zingeving en uitdaging voor mezelf, maar kreeg er iets anders voor terug. Met de simpele, soms saaie werkzaamheden die ik verricht, blijk ik een groot verschil te kunnen maken. Mensen zijn oprecht blij met wat ik voor ze doe en ik voel voor het eerst dat dat alleen al zinvol genoeg is. Want als er iets is wat je van Amerikanen kan leren is het dat wel. Zoals de founding father of volunteering, Benjamin Franklin, ooit zei: